भाविकांकरिता श्री.वटवृक्ष स्वामी महाराजांच्या सुलभ दर्शनाचे नियोजन.

भाविकांकरिता श्री.वटवृक्ष स्वामी महाराजांच्या सुलभ दर्शनाचे नियोजन.

   

   

दिव्यांग भाविकांकरीता व्हीलचेअर मार्फत त्वरीत व सुलभ स्वामी दर्शनाची व्यवस्था.

   

सकाळी ६ ते ९ या वेळेत स्थानिक स्वामी भक्तांसाठी उत्तर महाद्वारातून होणार स्वामी दर्शनाची सोय.

   

पूर्वीच्या सोयीसुविधा अंतर्गत सुधारीत धोरण बाळगून वृत्तपत्रांमधील बातम्यांची दखल घेत व स्वामी भक्तांच्या सुचनेनुसार मंदीर विश्वस्त समितीचा महत्वपुर्ण निर्णय.

   

(श्रीशैल गवंडी, अ.कोट, दि.१७/०१/२०२५)
अलीकडील काळात येथील श्री.वटवृक्ष स्वामी महाराजांच्या दर्शनाकरीता परगावाहून येणाऱ्या स्वामी भक्तांची संख्या प्रचंड वाढली आहे व वाढत आहे. या अनुषंगाने श्री.वटवृक्ष स्वामी महाराज देवस्थान विश्वस्त समितीच्या वतीने देवस्थानच्या मर्यादीत परिसरात समितीचे चेअरमन महेश इंगळे व विश्वस्त पदाधिकाऱ्यांनी येणाऱ्या सर्व भाविकांना लवकरात लवकर व सुलभ स्वामी दर्शन कसे मिळेल व याकामी काय काय उपाय योजना राबविता येतील याबाबत बारकाईने आभ्यास करीत स्वामी भक्तांना सुलभ स्वामी दर्शन कसे मिळेल या कामी नेहमीच प्रयत्नशील असतात. हल्ली स्वामी भक्तांची संख्या प्रचंड वाढल्याने व मंदीर व परिसरातील जागा मर्यादीत असल्याने भाविकांची दर्शन रांग मंदीरा बाहेरील रोडवर लांबत आहे. याकडे मंदीर समितीचे लक्ष नाही असे नाही. ही बाब लक्षात घेवूनच मंदिरा बाहेरील रोडवर रांग वाढत गेल्यास भाविकांना त्रास होऊ नये याकरिता मंदिराच्या दक्षिण महाद्वारालगत वारंवार गर्दीच्या वेळी कापडी मंडप उभारण्यात येतो. दर्शन रांगेत पिण्याच्या पाण्याची सोय करण्यात येते. रोडवरील मंदिराबाहेरील वाढती रांग लक्षात घेऊन मंदिरातील गाभाऱ्यासमोरील मंडपातील स्वामी भक्तांना टप्प्या टप्प्याने प्रसंगी रांगेत स्वामी दर्शनाकरिता सोडण्यात येते. मंदिर समितीकडून आपल्या मर्यादित मंदिर परिसरातच हे सर्व नियोजन नियमीतपणे व यशस्वीपणे राबविण्यात येत असतात.
या बाबींवर स्वामी भक्तांनी व स्थानिक पत्रकारांनी दैनिक वृत्तपत्रांच्या माध्यमातून मंदिर समितीच्या धोरणांबाबत काही सूचना केल्या आहेत.
जसे की मंदिर परिसरातील भूसंपादन करणे, मंदिर परिसरातील भाविकांची गर्दी, स्थानिक भक्तांसाठी दर्शन वेळेचे नियोजन, तीर्थक्षेत्र विकास आराखडा राबविण्याबाबत स्थानिक प्रशासनाचा दृष्टिकोन, गर्दी पाहून मंदिरातील दर्शन व्यवस्थेबद्दल काही भाविकांची खंत, पार्किंगची समस्या, भूसंपादनासाठी नगरपालिकेचे प्रयत्न, दर्शन रांगेत बदल करण्याबाबत असलेली भाविकांची मानसिकता, स्थानिक तसेच दिव्यांग व जेष्ठ नागरिकांना स्वतंत्र दर्शन व्यवस्था, कलादगी महाराज ट्रस्टच्या जागेचा वापर करण्याचा संदर्भ इत्यादी बाबींवर दृष्टीक्षेप टाकलेला आहे.
यावर बोलताना मंदिर समितीचे चेअरमन महेश इंगळे यांनी मंदिर परिसरातील भूसंपादन करणे बाबत बोलायचे झाल्यास नगर विकास खात्याने हा प्रश्न मार्गी लावून मंदिर समितीस परिसरातील जागा उपलब्ध करून दिल्यास मंदिर समितीकडून अनेकसोयी सुविधा निर्माण करून भाविकांना सुलभ स्वामी दर्शन व्यवस्थेचे नियोजन करण्यात येईल. सध्या भाविकांना गर्दीच्या प्रसंगी टप्प्या टप्प्याने प्रसंगी रांगेने दर्शनास सोडण्यात येते. बाहेरील रांग वाढते म्हणून रांग वाढू नये व ऊन, पाऊस, थंडीमध्ये भाविक तासंतास दर्शन रांगेत रेंगाळत उभे राहू नये या संदर्भात खबरदारीचा उपाय म्हणून मंदिरातील भाविकांना गर्दीमध्ये टप्प्या टप्प्याने दर्शनास सोडण्यात येते. त्यामुळे गाभाऱ्यासमोर थोडीफार गर्दी होत असते. गर्दीच्या कालावधीमध्ये गाभाऱ्यासमोरील मंडपातील गर्दी वगळता मंदिरात व मंदिराच्या दक्षिण महाद्वार परिसरात बॅरिकेटिंग करून तसेच गाभाऱ्याच्या पाठीमागील जागेत देवस्थाने यशवंत कर्जाळकर यांच्याकडून सन २००६ मध्ये सिटी सर्वे नंबर २००५ / ०८, क्षेत्र ९०.६ चौरस मीटर इतकी खरेदी करून संपादन केलेल्या जागेत पत्रा शेडच्या माध्यमातून हॉल उपलब्ध करून येथेही दर्शन रांगेचे नियोजन वारंवार करण्यात येते. भाविकांना स्वामी दर्शन झाल्यानंतर देवस्थानच्या पूर्वेकडील देवस्थानच्या उपहारगृहातून बाहेर सोडण्यात येते. जेणेकरून दक्षिण महाद्वारा बाहेरील परिसरात भाविकांची गर्दी होऊन भाविकांची कोंडी होणार नाही व भाविकांना त्रास होणार नाही याची दक्षता मंदिर समितीच्या वतीने घेतली जाते. तसेच देवस्थानच्या मुरलीधर मंदिर या ठिकाणी देवस्थानच्या वतीने सुसज्ज भक्त निवासाचे व दर्शन रांगेचे बांधकाम देवस्थानच्या वतीने हाती घेण्यात आलेले आहे. या माध्यमातूनही लवकरच भाविकांच्या निवासाची व भाविकांना सुलभ स्वामी दर्शनाची सोय होणार आहे. भाविकांची पादत्राणे ठेवण्याकरिता मंदिराचे मुख्य प्रवेशद्वार दक्षिण महाद्वार जवळ एक चप्पल स्टँड असून गर्दीमध्ये भाविकांना पादत्राणे ठेवण्याकरिता देवस्थानच्या मुरलीधर मंदिर समोरील जागेत दुसरे चप्पल स्टँड स्थापन करण्यात आलेले आहे.
शासकीय सुट्टया, नाताळ सुट्टया, दिवाळी सुट्टया, पौर्णिमा, गुरुवार व अन्य गर्दीच्या कालावधीमध्ये भाविकांच्या सुरक्षे करिता वारंवार पोलीस बंदोबस्त मागविण्यात येऊन वर नमूद केल्याप्रमाणे भाविकांना स्वामी दर्शनाचे नियोजन करण्यात येते. मंदीरा बाहेरील परिसरात वाहनांची कोंडी होऊ नये याकरिता वाहतूक पोलीस बंदोबस्ताची मागणी करण्यात येते. या बंदोबस्त मागणीचे रीतसर लेखी पत्रव्यवहार मंदिर समितीकडे व पोलीस प्रशासनाकडे उपलब्ध आहेत. समितीच्या पत्रास अनुसरून पोलीस प्रशासनही आपल्या पातळीवर नेहमीच उत्कृष्ट सेवा देण्याचा प्रयत्न करीत असते. गर्दीच्या कालावधीमध्ये वाहतूक पोलीसही पोलिस बंदोबस्तच्या माध्यमातून आपली सेवा देत असतात. गर्दी नियोजन कामी तहसील कार्यालयाकडून कोणतेही नोटीस मंदिर समितीस प्राप्त झाले नाही.
स्थानिक स्वामी भक्तांच्या अडचणी लक्षात घेऊन मंदिरातील गर्दीच्या कालावधीत सकाळी ६ ते ९ व विना गर्दीच्या कालावधीत दिवसभरात केव्हाही स्थानिक स्वामी भक्तांना देवस्थानच्या उत्तर महाद्वारातून स्वामी दर्शनाकरिता सोडण्यात येईल. हा उत्तर महाद्वार गर्दीमध्ये बंद असला तरी त्या ठिकाणी मंदिर समितीचे सेवेकरी असतील. त्यांच्याशी संपर्क साधून स्थानिक भाविकांना मंदिरात सहज प्रवेश घेऊन स्वामी दर्शनाचा सहजतेने लाभ घेता येईल असे नियोजन करण्यात आले आहे. तसेच अन्य कालावधीमध्ये देवस्थानच्या पश्चिमेकडे असलेला दरवाजा व समोरील मोकळी जागा मंदिर समितीने नलिनी करगुप्पीकर यांच्याकडून सन २००३ मध्ये सिटी सर्वे नंबर १९९३ ए, क्षेत्र ७७.१ चौरस मीटर जागा खरेदी करून संपादन केलेल्या या जागेत स्थानिक स्वामी भक्त आपली वाहने पार्किंग करीत असतात, तसेच गर्दी नसताना हा दरवाजा खुला असताना स्थानिक भाविक येथूनही दर्शनाकरिता ये जा करीत असतात.
सध्या मंदिरात अनेक भजनी मंडळ, भारुड कलाकार, गायक आपली सेवा स्वामींच्या चरणी वारंवार समर्पित करीत असतात. मंदिर समितीच्या वतीने अशा धार्मिक कलाकारांना नेहमीच संधी दिली जाते. उत्सवाच्या कालावधीत मंदिरात नेहमीच धार्मिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येते. स्वामींचे नामस्मरण नामजप, पोथी वाचन, इत्यादी भाविकांच्या अपेक्षित सेवांना मंदिरातील ज्योतिबा मंडपात जागा उपलब्ध करून दिली जाते. वाहने पार्कींगसाठी देवस्थानच्या भक्तनिवास व श्री स्वामी समर्थ अन्नछत्र मंडळ परिसरात मोठ्या प्रमाणात नियोजन आहे, परंतु वाढत्या गर्दीमुळे पार्किंगची ही ठीकाणे कमी पडत आहेत.
या कामी प्रशासनाने लक्ष घालणे गरजेचे आहे. भूसंपादनाचा विचार करता मंदिर समितीने यशवंत कर्जाळकर यांच्याकडून सन २००६ मध्ये सिटी सर्वे नंबर २००५ / ०८, क्षेत्र ९०.६ चौरस मीटर, नलिनी करगुप्पीकर यांच्याकडून सन २००३ मध्ये सिटी सर्वे नंबर १९९३ ए, क्षेत्र ७७.१ चौरस मीटर, दत्तात्रय नागनाथ गणेश सराफ यांच्याकडून सन २००२ मध्ये सिटी सर्वे नंबर १९९१/९२ क्षेत्र ४६.४ / ३६.२ चौरस मीटर इतकी जागा खरेदी करून त्या ठिकाणी वर नमूद केल्याप्रमाणे विविध उपक्रमांसाठी या जागांचा वापर मंदिर समितीकडून करण्यात येत आहे. या जागा खरेदी करताना मंदिर समितीने त्याकाळी नगरपालिकेच्या वतीने नगरपालिकेत ठराव पारित करून या जागा खरेदी केलेल्या आहेत. भूसंपादनाचे काम हे प्रत्यक्षात नगरपालिकेकडे असून या सह उर्वरित प्रश्न प्रशासनामार्फत मार्गी लागल्यास भाविकांच्या सूचना लक्षात घेता व ज्येष्ठ नागरिकांसाठी भाविकांच्या सूचनेनुसार मंदिर समितीस दर्शन व्यवस्थेचे नियोजन करणे आणखी सोपे होईल. व्हील चेअरच्या संख्येमध्ये वाढ करून दिव्यांगांसाठी आता व्हीलचेअरच्या माध्यमातून स्वतंत्र दर्शन व्यवस्थेचे नियोजन करण्यात आलेले आहे.
सद्य परिस्थीतीत दिव्यांग व वयोवृद्ध भाविक मंदीरात देवस्थान सेवेकऱ्यांच्या निदर्शनास आल्यास त्यांना तात्काळ व्हीलचेअर उपलब्ध करून प्राधान्याने स्वामी दर्शन घडवून सुखरूपरित्या बाहेर पाठविले जाते. वयोवृद्ध नागरिकांना देवस्थान सेवेकऱ्यांच्या सहकार्याने स्वामी दर्शनाकरिता सहकार्य केले जाते. प्रशासनाकडून भविष्यात मंदिर समितीस जागा उपलब्ध झाल्यास दिव्यांग व वयोवृद्ध नागरिकांसाठी स्वतंत्र दर्शन रांग उपलब्ध करून देण्याचा देवस्थान विश्वस्त समितीचा मानस आहे. मंदिराच्या पूर्वेकडील कलादगी महाराज ट्रस्टच्या जागेचा वापर करून भाविकांच्या स्वामी दर्शनाच्या नियोजनासोबत विविध उपक्रम राबविण्याबाबत तत्कालीन जिल्हाधिकारी प्रवीण गेडाम साहेब यांनी कलादगी महाराज ट्रस्टची व परिसरातील आजूबाजूच्या संबंधीत लोकांची बैठक घेऊन जागेची पाहणी केली होती. संबंधित विश्वस्तांना जागा मोकळी न ठेवता भाविकांच्या सोयी सुविधांकरिता वापर करण्यात यावा. या ठिकाणी पार्किंगची व्यवस्था करण्यास सुलभ होईल असे सूचित केले होते, परंतु कालांतराने संबंधित कार्यवाह विश्वस्तांचे निधन झाल्याने हा प्रश्न प्रलंबित असून निकाली निघालेला नाही.
सद्यस्थितीत मा.मुख्यमंत्री, उपमुख्यमंत्री यांनी अक्कलकोट तिर्थक्षेत्र विकास आराखडा जाहीर केल्यानंतर अक्कलकोटचे आमदार सचिन दादा कल्याणशेट्टी यांच्या प्रयत्नातून लवकरच अक्कलकोट तिर्थक्षेत्राचा सर्वांगीण विकास होवून अक्कलकोट शहर व मंदीर परिसराचा विकास होईल याबाबत आमची सकारात्मक अपेक्षा आहे. या पार्श्वभुमीवर श्री.वटवृक्ष स्वामी महाराज देवस्थान विश्वस्त समितीच्या वतीने प्रारंभी नमूद केल्याप्रमाणे आम्ही भाविकांच्या सेवेकरिता सदैव तत्पर असल्याचे स्पष्टीकरण मंदिर समितीचे चेअरमन महेश इंगळे यांनी केले आहे.

फोटो ओळ – श्री वटवृक्ष स्वामी महाराज देवस्थान लगतच असलेल्या देवस्थान संचलित मुरलीधर मंदिर येथे स्वामी भक्तांच्या सुलभ स्वामी दर्शनाकरिता तळमजल्यावर दर्शन रांगेचे व सुसज्ज भक्त निवासाचे बांधकाम हाती घेण्यात आलेले आहे. लवकरच या दर्शन रांगेतून स्वामी दर्शनाचा लाभ स्वामी भक्तांना होणार आहे.